Nguyễn Văn Cừ quê ở làng Phù Khê, huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh, xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, có truyền thống yêu nước. Anh là học sinh xuất sắc ở Trường Bưởi (tức trường Chu Văn An, Hà Nội ngày nay). Năm 1927, anh bị đuổi khỏi trường vì tham gia phong trào yêu nước.
Tháng 6/1929, anh được kết nạp vào chi bộ cộng sản đầu tiên của Đông Dương Cộng sản đảng, rồi ra công tác tại mỏ than Mạo Khê để vửa rèn luyện trong lao động, vừa giác ngộ quần chúng, xây dựng Đảng.
Sau ngày thành lập Đảng (đầu năm 1930), anh được bầu làm Bí thư Đặc khu ủy Hòn Gai - Uông Bí, sau đó bị địch bắt, kết án tù khổ sai, đày đi Côn Đảo. Trong nhà tù, anh vẫn tiếp tục tổ chức anh em đồng chí đấu tranh, học tập lí luận. Anh trở thành một nhà lí luận của Đảng.
Năm 1936, Mặt trận Nhân dân lên cầm quyền ở Pháp, anh được ra tù và tích cực hoạt động cho Xứ ủy Bắc Kì trên mọi mặt hoạt động. Năm 1937, anh được cử vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng, năm sau làm Tổng bí thư của Đảng (tháng 3/1938). Nguyễn Văn Cừ là tác giả cuốn Tự chỉ trích, có tác dụng to lớn trong đấu tranh nội bộ Đảng và chống bọn Tơrốtkít
phá hoại cách mạng.
Mùa thu năm 1939, trước nguy cơ Chiến tranh thế giới thứ hai, đế quốc Pháp phát xít bộ máy cai trị ở Đông Dương, Nguyễn Văn Cừ vào Sài Gòn họp Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương (11/1939), đề ra nhiệm vụ tập hợp toàn dân đấu tranh giải phóng dân tộc.
Giữa lúc cách mạng đang ở bước ngoặt mới thì tháng 6/1940, anh bị địch vây bắt. Bọn đế quốc đã dùng mọi thủ đoạn để khai thác tài liệu, nhưng trước sau anh vẫn kiên cường bất khuất, giữ vững khí tiết của người cộng sản. Sau khởi nghĩa Nam Kì (1940), chúng khép anh vào tội "người có trách nhiệm tinh thần trong cuộc khởi nghĩa Nam Kì" để kết án tử hình. Nguyễn Văn Cừ cùng một số đồng chí khác đã bị xử bắn tại điểm bắn Bà Điểm (Hóoc Môn, Gia Định) ngày 28/8/1941.
(Theo: Đinh Xuân Lâm - Trương Hữu Quýnh(Chủ biên), từ điển nhân vật lịch sử Việt Nam)
Không có nhận xét nào...